do XXXI Tatrzańskiego Sympozjum Naukowego
„Edukacja jutra” w Zakopanem
Edukacja, jako proces zmieniania ludzi głównie przez oświatę – przez wychowanie i kształcenie, jest głównym składnikiem cywilizacji europejskiej, w niej zaś podstawowym elementem jest działalność szkół i instytucji pozaszkolnych. Edukacja ulega modyfikowaniu zarówno w wyniku przyjmowanych w Unii Europejskiej zmian organizacyjnych, jak i krajowych, między innymi w Polsce, zmienności polityk oświatowych tworzonych przez coraz nowe ugrupowania polityczne sprawujące władzę. Jednak, mimo tego, istnieją trwałe składniki edukacji europejskiej, polskiej. Tworzy je triada wartości klasycznych (triada platońska): wartości uniwersalnych, fundamentalnych, ponadczasowych. Są nimi PRAWDA, DOBRO, PIĘKNO. Na Tatrzańskich Sympozjach Naukowych podejmowany jest trud opisywania, diagnozowania, wyjaśniania aktualnego stanu edukacji w Polsce z myślą o przyszłości, z troską o jej kształt w najbliższych latach, o „jutrze edukacji”, z pamięcią o dorobku przeszłości i wiedzą o osiągnięciach ale i niedociągnięciach w innych krajach Europy.
Tematyka „Edukacji jutra”, rozwijana na XXXI Tatrzańskim Sympozjum Naukowym w Zakopanem, powinna: 1) chronić i podtrzymywać to, co mocno jest zakorzenione i sprawdzone w triadzie wartości, 2) ograniczać to, co osłabia tę triadę.
Ad 1) Do elementów sprawdzonych, ale i pożądanych, oczekiwanych należą: myślenie krytyczne i myślenie twórcze (składniki wychowania umysłowego) dzieci, młodzieży i dorosłych, tolerancja, współdziałanie („bycie z sobą”), wolontariat, indywidualizacja dydaktyczna i wychowawcza, funkcja opiekuńcza wobec dzieci, młodzieży i dorosłych, ochrona przyrody, tworzenie i rozwijanie umiejętności przeżywania piękna kultury i sztuki oraz przyrody, dbałość o rozwój fizyczny i psychiczny. Te elementy powinny się zaznaczać we wszystkich formach organizacji edukacji: w szkołach publicznych, szkołach społecznych, szkołach prywatnych, w edukacji domowej (w „szkołach w chmurze”).
Ad 2) Do elementów osłabiających triadę wartości należą: depresja uczennic i uczniów (także depresja nauczycielek i nauczycieli – w tym wypalenie zawodowe), agresja, fale przemocy rówieśniczej – szczególnie w formie „hejtowania” w internecie (m.in. poniżania, ośmieszania), uzależnienie od środków psychotropowych, uzależnienie od smartfonów, poczucie samotności, próby samobójcze.
Do powyższych składników, w obu powyższych grupach, należy dołączyć wykorzystywanie technologii informacyjnej (cyfrowej transformacji oświaty), w tym sztucznej inteligencji, która może sprzyjać personalizacji (indywidualizacji) nauczania, usprawnianiu procesu nauczania uczennic i uczniów oraz nauczycielek i nauczycieli, ale także może zagrażać ochronie prywatności i bezpieczeństwa danych uczennic i uczniów.
Edukację, obejmującą wiedzę teoretyczną oraz głównie praktykę, tworzą i mogą tworzyć przede wszystkim przedstawicielki i przedstawiciele nauk pedagogicznych (dydaktyki, teorii wychowania), ale także nauk filozoficznych, nauk psychologicznych, nauk socjologicznych, nauk o kulturze. Debatę związaną z edukacją można wspierać danymi z analizy treści literatury polskiej i zagranicznej, z badań empirycznych ilościowych i jakościowych, w tym zarówno z badań opisujących, z badań historycznych, z badań międzynarodowych, jak i z badań eksperymentalnych i badań w działaniu. Tematykę tę mogą podejmować i przedstawiać na XXXI Tatrzańskim Sympozjum Naukowym studentki i studenci, osoby z tytułami zawodowymi licencjatów i magistrów, ze stopniami naukowymi doktorów, ze stopniami naukowymi doktorów habilitowanych, z tytułami profesorów uczelnianych, z tytułami naukowymi profesorów. Każda z tych Osób może zaznaczyć tematycznie swoją obecność zarówno w wymienionych wyżej obszarach podtrzymywana, chronienia triady wartości, jak i faktów, zjawisk, procesów ograniczania, osłabiania tej triady. Aktywność w formie głosów referatowych (w obradach plenarnych, w grupach dyskusyjnych) oraz – co ważne – artykułów w czasopismach i pracach zbiorowych, może być składnikiem budowania „edukacji jutra”, nawet w postaci niewielkich cegiełek do tej budowy.
Aktywna obecność wzmacniana może być majestatem Tatr, przebywania na górskich wycieczkach oraz (lub) spacerami szlakami kultury podtatrzańskiej, „stylu zakopiańskiego”. Służyć będzie także kontynuowaniu, wzbogacaniu, umacnianiu wspólnoty edukacyjnej Uczestniczek i Uczestników Sympozjum.
Pięknie zachęcam Panie i Panów do udziału w XXXI Tatrzańskim Sympozjum Naukowym „Edukacja jutra” w Zakopanem.
Prof. zw. dr hab. Stanisław Palka
Przewodniczący Komitetu Naukowego
XXXI Tatrzańskiego Sympozjum Naukowego
„Edukacja jutra”